TÜTÜN ve SİGARA
BAĞIMLILIĞININ SORUMLULARI
COLOMBUS ve DİĞER SOLUK BENİZLİLERDİR
Tütün ve devamında sigara insanoğlunun hayatına nasıl girdi diye hiç düşündünüz mü? Açıkçası ben merak ettim… Büyük büyük atalarımızın doğada mevcut binlerce çeşit bitki içerisinden nasıl oldu da eliyle koymuş gibi tütünü seçip, yapraklarını kurutup, ardından ince ince kıydıktan sonra, yakarak dumanını solumalarının nedenini açıkçası bulamadım? Bununla beraber, bu yazıda tütünün Jean Nicot ile önce aristokrasiye, ardından tüm dünyaya yayılış hikayesini bulacaksınız…
Tütün ve Sigara Bağımlılığının Tarihçesi
Tütün ve devamında sigara insanoğlunun hayatına nasıl girdi diye hiç düşündünüz mü?
Açıkçası ben merak ettim…
Büyük büyük atalarımızın,
Doğada mevcut binlerce çeşit bitki içerisinden nasıl oldu da eliyle koymuş gibi tütünü seçip,
Yapraklarını kurutup,
Ardından ince ince kıydıktan sonra, yakarak dumanını solumalarının nedenini açıkçası bulamadım?
Bir zihn-i sinir kişinin “içimize çektiğimizde bize keyif verecek bir duman lazım” önerisini takiben deneme – yanılma yoluna mı gittiler,
Yoksa,
Birtakım gözlemler sonucu geliştirdikleri bir hipotezle mi bu bitkiyi seçtiler, işte orası meçhul…
Tütün Kullanımı
Eldeki bilgiler insanoğlunun en az üç bin yıldır tütün bitkisini tanıdığını gösteriyor.
Nereden mi biliyoruz?
Çünkü,
II. Ramses’in mumyası incelendiğinde, barsaklarının birçok diğer bitkiye ek olarak kıyılmış tütün ile doldurulduğu bulundu.
Ve,
II. Ramses MÖ 1213 yılında ölmüştü…
Gerçi Antik Mısır’da dumanı ciğerlere çekilmiyordu,
Ancak,
Bu uygulama da gösteriyor ki, farklı amaçlarla da kullanılıyor olsa tütünün insanoğlu için bilindik bir bitki olduğu gayet aşikar.
Tütün Dumanı Ne Zamandır Ciğerlere Çekiliyor?
Çok eski zamanlardan bu yana Amerika yerlilerinin tütün dumanı tüttürdükleri bilinmektedir.
Lakin,
Bu duruma gündelik bir uygulamadan ziyade,bir törensellik atfetmişlerdi.
Ve,
Bu dumanın esiri değillerdi…
Yani,
Amerika yerlileri tütünü keyif amaçlı kullanmıyorlardı.
Oldukça uzun bir süre sadece dini ritüellerin bir parçası olarak yer alıyorken,
Çok sonraları tütün yaprakları, sarılarak sigara şeklinde dumanının solunmasına başlanıyor.
Tütün Bitkisinin Dünyaya Açılması
Beyaz adamın Amerika’ya ayak basması,
Başta kıta yaşantısı üzerine olmak üzere, dünyanın geri kalanı için de önemli sonuçlara neden olmuştur.
Yeni coğrafyanın keşfi Avrupa’da sosyo-ekonomik olduğu kadar sosyo-kültürel değişikliklere de öncülük etmiştir
Daha önceden bilmedikleri birçok “yeni ve ilginç şey” ile tanışma da bunlardan birisidir.
Tütün Amerika’nın keşfini takiben 16. yüzyılın hemen başlangıcında Avrupa’ya gelir,
Oradan da dünyanın geri kalan kısmına hızla yayılır.
Belki,
Cristopher Columbus olmasaydı da bir şekilde dünyaya yayılacaktı,
Ama,
Sürecin onun tarafından hızlandırıldığı şüphe götürmez bir gerçektir.
Çünkü,
Yeni karaya ayak bastığında,
Henüz kirlenmemiş ve kirletilmemiş yerli halk tüm misafirperverliği ile,
Belki de şükranlarını sunmak için Columbus’a hediye olarak kurutulmuş “tobacco” yaprakları sunmuşlardı…
Columbus ve dönemdaşı diğer seyyahlar tarafından Avrupa Kıtasına getirilen tütün, o dönemlerde çok kıymetli ve nadir bulunan bir madde olarak kabul görürür.
Bu kıymetli madde başlangıçta sadece saraylarda ve varlıklı sınıf tarafından,
Ve de,
Şifa amacıyla tüketimektedir.
Çünkü,
Avrupalı aristokratlar tütünün baş ağrsına iyi geldiğine ve insanı rahatlattığına inanıyorlardı.
Tütün Jean Nicot İle Ünleniyor
Tütünün Avrupa macerasındaki kırılma noktasının mimarı, Portekiz’de Fransız elçisi olarak görev yapan Jean Nicot’dur.
Nicot Fransa kraliçesine tütünü öksürük, astım, baş ağrısı, mide hastalıkları ve kadın hastalıklarına iyi geldiği gerekçesiyle takdim eder.
Kraliçenin baş ağrıları bu mucizevi iksir sayesinde geçtiği için Jean Nicot ödüllendirilir.
Tütünün de şöhreti bu üst düzey referans ile katmerlenir.
Hatta,
Bu nedenden ötürü tütün bir dönem bazen “Kraliçe Otu”, bazen de “Sefir Otu” olarak anılmıştır.
Benzer durum İngiltere’de ise, bir aristokrat olan Sir Walter Raleigh ile kraliyet mensupları arasında yaşanmıştır.
Nikotinin İsim Babası
Tütün bilimsel adı “Nicotiana tabacum”’dur.
Buradaki “tabacum” kısmı, Orta Amerika Tabago adası ya da Yukatan’ın tütün bölgeleri Tabaco ve Tabasco’dan alınmıştır.
“Nicotiana” ise Jean Nicot ’un adından gelmektedir.
Hatırlatmak gerekirse,
Jean Nicot Fransız kraliçesine tütünü mucizevi iksir olarak sunan kişidir…
Kısa sürede çok rağbet gören bu keyif verici madde,
Yetiştirilmesinin de kolay olması sebebiyle 1500’lerin başından itibaren Avrupa’nın birçok yerinde ekilmeye başlandı.
Önceleri dar bir çevrede kullanılmakta iken,
1881 yılında tütün sarma makinesinin geliştirilmesini izleyen yıllarda sigara üretimi ve tütünün sigara şeklindeki kullanımının katlanarak arttığını görüyoruz.
Ez Cümle...
Özetle işin aslı…
Beyazlı adam yeni kıtada insanın aklının alamayacağı kadar çok katliama imza attı,
Orada yaşayan kadim halkı yok etmek için elinden geleni ardına koymadı,
Amerika’daki yerlilerin neredeyse tamamını yok etti,
Etmediklerini ise köle yaptı…
Amma velakin,
Bu mazlum halkın soluk benizlilerden intikamı,
Beyaz adamın doymak bilmeyen iştahı yüzünden hala sürüyor…
Oysa,
Kendi halinde bir yaşam süren o masum halk olsa olsa Gölge Etme Başka İhsan İstemem derdi,
Tıpkı Romen Diyojen’in Büyük İskender’e söylediği gibi…
Bu esnada,
Tütün ve sigara bu zamana kadar ne kadar kurban aldı pek bir bilgimiz yok,
Ancak,
Tütünün ilk kurbanının kim olduğunu iyi biliyoruz.
“Sefarad Yahudileri, Rodrigo Jerez ve Tütünün İlk Kurbanı” başlıklı bu ilginç hikâyeye de buradan ulaşabilirsiniz…
Bu yazıyı paylaşabilirisiniz:
Bu yazıdan sonra “Tütün Kullanımı İçin Kritik Miktar” başlıklı yazıyı okuyabilirsiniz.
Geri bildirim: Tütün Bağımlılığının Sorumluları Kimlerdir?
Geri bildirim: Tütün Kullanımında Kritik Miktar Nedir?
Geri bildirim: Sefarad Yahudileri, Rodrigo Jerez ve İlk Tütün Tiryakisi Kurban